W3C Web Accessibility Initiative (WAI)

Web Erişilebilirliğine Giriş

İçerik


Web Erişilebilirliği Nedir?

Web erişilebilirliği özürlü kişiler tarafından Web sayfalarının kullanılabilmesi demektir. Daha detaylı açıklamak gerekirse; Web sayfalarına erişilebilirlik; sayfaların özürlü kişilerin algılayabileceği, anlayabileceği, gezinebileceği, etkili bir şekilde kullanabileceği ve bunun yanında da içerik yaratıp, katkıda bulunabileceği bir şekilde tasarlanmasıdır.

Web erişilebilirliği görme, işitme, fiziksel, konuşma, algılama ve sinirsel özürlülerin de dahil olduğu tüm özürlü kişileri içermektedir. Daha fazla bilgi "Özürlü kişiler Web'i nasıl kullanır" belgesinden elde edilebilir, bu belgede özellikle "farklı özürlerin Web kullanımını nasıl etkilediği" ve "farklı senaryolarla özürlü kişilerin Web'i nasıl kullandığı" açıklanmıştır.

Dünyada özürlü olduğundan dolayı Webi kullanırken olumsuz olarak etkilenen milyonlarca insan vardır. Mevcut birçok Web sitesi içerdikleri erişilebilirlik engellerinden dolayı özürlü kişilerin ulaşımını çok zor veya imkansız kılmaktadır. Halbuki Web siteleri veya yazılımları erişilebilir yapılsa, özürlü kişiler de Web sayfalarını etkili bir şekilde kullanabilecektir.

Web erişilebilirliği kurumlar ve özürlü olmayan kişiler için de yararlı olabilir. Örneğin, Web erişilebilirliğinin ana ilkelerinden biri farklı ihtiyaçların, durumların ve tercihlerin esnek bir şekilde karşılanabilmesidir. Bu esneklik özürlü olmayan kişiler için de yararlı olabilir, örneğin yavaş İnternet bağlantısı olan kişiler, "geçici özürlülüğü olan" kişiler, örneğin kolu kırılmış olanlar ve yaşları ilerlemiş olan kişiler. Daha detaylı bilgiyi "İşletmeniz için Web erişilebilirliği incelemesi" belgesinde bulabilirsiniz.

Web Erişilebilirliği Neden Önemlidir?

Web'in eğitim, işletme, ticaret, devlet işleri ve eğlence alanlarındaki rolü gün geçtikçe artmaktadır. Özürlülerin de toplumda aktif bir rol oynamasına olanak tanıyan erişilebilir bir Web, birçok alanda özürlü kişilere eşit olanaklar sağlamak için şarttır.

Web, özürlü kişilere bilgi ulaşımı ve iletişimi açısından eşi görülmemiş bir olanak sağlamaktadır. Daha fazla bilgi "İşletmeniz için Web erişilebilirliği incelemesi: Sosyal etkenler" belgesinin "Web erişilebilirliği sosyal bir konudur" bölümünden elde edilebilir.

Web erişilebilirliği bazı durumlarda hukuksal yükümlülüktür. Dünyanın değişik yerlerinde bu konuda uygulanan hukuksal düzenlemeleri ve ilkeleri "Web erişilebirliliğiyle ilgili ilkeler" dokümanında bulabilirsiniz.

Web Sayfalarını Erişilebilir Kılmak

Web erişilebilirliği, Web yazılımları (araçlar) ve Web tasarımcılarının da dahil olduğu, birçok farklı parçanın birlikte calışmasına bağlıdır. Web sitelerinin çoğunun erişilebilir olmamasının esas nedenleri Web yazılımlarının erişilebilirliği desteklememesi ve Web yazılımcılarının temel erişilebilirlik ilkelerinden haberdar olmamaları veya kavramamış olmalarıdır.

Erişilebilirlik ilkelerinin açıklanması ve erişilebilirlik çözümlerinin tanımlanması için, The Web Accessibility Initiative (WAI) uluslararsı Web erişilebilirlik standardı olan teknikler ve yönergeler geliştirmektedir.

Daha fazla bilgi için "Web erişilebilirliliğinin gerekli parçaları" belgesinden farklı parçaların nasıl birlikte calıştığını ve bunların farklı WAI yönergelerinde nasıl ele alındığını bulabilirsiniz.

Web Sitenizi Erişilebilir Kılmak

Bir Web sitesini erişilebilir kılmak, içeriğin türü, sitenin büyüklüğü ve karmaşıklığı, kullanılan yazılım gibi birçok faktöre bağlıdır.

Birçok erişilebilirlik ilkesi, geliştirme veya yeniden düzenleme projesinin başından planlanırsa daha kolay uygulanabilir. Fakat var olan siteleri erişilebilir hale getirmek önemli miktarda çaba gerektirmektedir. Özellikle XHTML standardına uygun bir şekilde kodlanmayan siteler veya özel içeriği olan siteler, örneğin coğulortamlı siteler çok daha zor geliştirilebilir.

Bir kurumun sitesini erişilebilir yapmak için atılması gereken başlıca adımlar "Web erişilebilirliği uygulama planı" dokümanında listelenmektedir.

Web Erişilebilirliğini Değerlendirmek

Bir site ilk kez tasarlanırken veya tekrar tasarlandığı zaman, erişilebilirliğinin erken değerlendirilmesi ve tasarım aşamasında sorunların tespit edilmesi çoğu erişilebilirlik sorunlarının tasarımın sonuna doğru tespit edilmesinden daha kolay çözülmesini sağlamaktadır. Basit teknikler, örneğin İnternet metin sunucusunun ayarlarının değiştirilmesi bazı erişilebilirik sorunlarının tespit edilmesini sağlayabilir. Sitenin tüm erişilebilirlik yönergelerine uyup uymadığını tespit etmek çok daha karmaşıktır. "Web sitelerinde erişilebilirliği değerlendirme" dokümanı bir sitedeki erişilebilirlik sorunlarını hızlıca tespit etmek için kullanılabilecek ön değerlendirme teknikleri hakkında ve bir sitede uygunluk değerlendirmesi yapmak için kullanılabilecek genel prosedürler ve ipuçları hakkında bölümler içermektedir.

Erişilebilirlik değerlendirmesi yapmak için otomatik programlar geliştirilmiştir. Fakat buna rağmen hiçbir program tek başına bir sitenin erişilebilirliğini değerlendirmeye yeterli değildir. Bir sitenin erişilebilirlik yönergelerine tam olarak uyup uymadığına karar vermek için bilgi sahibi bir kişinin değerlendirme yapması şarttır.

Daha Detaylı Bilgi İçin

WAI Web sitesi Web'i erişilebilir kılmak için "Kolay erişilebilir Web sayfaları hazırlamak için ipuçları" gibi yönergeler ve kaynaklar sağlamaktadır. Web'i erişilebilir kılmaya yardımcı olabilmek için diğer kurumlar tarafından da ceşitli kaynaklar sağlanmaktadır.

Kullanılan Terminoloji Hakkında Açıklamalar

Web içeriği genelde metinler, resimler, formlar, sesler veya buna benzer bileşenlerin yer aldığı Web sayfasındaki veya uygulamasındaki bilgiler anlamına gelmektedir. Daha detaylı açıklama WCAG dokümanlarında bulunmaktadır. Bu dokümanlara Web içeriği erişilebilirliği yönergelerinin genel açıklamasından ulaşılabilir.

Web yazılımları şunları içermektedir: